2024 yılı, kripto para birimleri ve blockchain ağları için oldukça önemli gelişmelere sahne oldu. Özellikle Bitcoin için borsa yatırım fonlarının (ETF) piyasaya girmesi büyük bir dönüm noktasıydı. Bunun yanı sıra, Avalanche gibi altcoinler için gerçekleştirilen büyük protokol yükseltmeleri ve yeni altyapı ağlarının tanıtımı da dikkat çekti. İşte 2024 yılında önemli protokol yükseltmeleri gerçekleştiren veya bir ana ağı piyasaya süren projeler:
Avalanche 9000/Etna Protokol Yükseltmesi
Avalanche ağı, Etna olarak da bilinen ve protokol tarihindeki en büyük güncelleme olarak lanse edilen Avalanche9000 yükseltmesini, Fuji test ağındaki test aşamasının ardından 16 Aralık’ta ana ağda başlattı. Bu güncelleme, artık “layer 1” olarak adlandırılan subnet’lerin başlatılma sürecini oldukça basitleştirdi. Ayrıca, subnet doğrulayıcıları için stake etme gereksinimlerini sabit 2.000 AVAX ile belirleyerek, bir doğrulayıcının çalıştığı node sayısına bağlı bir ücret yapısını devreye soktu. Avalanche Foundation’a göre, bu güncelleme alt ağ dağıtım maliyetini %99,9 oranında azaltmış ve C-Chain ağ ücretlerini %96 oranında düşürmüştür.
SUI ve Sonic Gelişmeleri
Sui protokolü, Ağustos ayında Mysticeti mutabakat motorunu uygulamaya koyarak önemli bir adım attı. Sui’nin arkasındaki geliştirici olan Mysten Labs sözcülerine göre, bu güncelleme mutabakat gecikmesini 390 milisaniyeye düşürerek verimliliği artırdı. Sui’nin yüksek sayıda işlemi (TPS) işleme kapasitesi ve monolitik mimarisi, 2024 yılında Sui’nin ve diğer monolitik zincirlerin Ethereum’a karşı zemin kazanmasını sağladı. Ayrıca, Mayıs 2024’te Fantom Vakfı, Sonic Vakfı’nın Sonic Chain’in dağıtımını denetleyeceğini duyurdu. Sonic Chain, saniyenin altında sonuçlanma süreleri, 10.000 TPS verim kapasitesi ve Sonic ile Ethereum arasında bir köprü olan Sonic Gateway’in tanıtımını içeren Ethereum Sanal Makine uyumlu bir layer-1 blockchain’idir. Token sahipleri, FTM’den Sonic ağının yerel varlığı olan S token’a bire bir yükseltme yaparak yeni ağa geçiş yapabilirler.
Hyperliquid Token ve Ethereum Dencun Yükseltmesi
Merkezi olmayan finans için optimize edilmiş bir layer-1 blockchain olan Hyperliquid, 29 Kasım’da kripto tarihindeki en büyük token airdrop’larından birini gerçekleştirdi. Proje, topluluk üyelerine lansman sırasında 1,2 milyar dolar değerinde 310 milyon HYPE token dağıttı. HYPE, 3,90 dolar başlangıç fiyatıyla piyasaya sürüldü ve şu anda 26,8 dolar civarında işlem görmekte. Ayrıca, 30 Aralık’ta Hyper Foundation, Hyperliquid protokolünde yerel staking’in başlatıldığını duyurdu, böylece kullanıcılar tokenlerini kilitleyerek getiri elde ederek ağı güvence altına alabilecekler. Diğer yandan, Ethereum’un Dencun yükseltmesi 13 Mart’ta yayınlandı ve Ethereum layer-2 ağlarındaki ücretleri %99’a varan oranlarda düşürdü. Ancak, L2 ağ ücretlerindeki bu dramatik düşüş, kullanıcıların daha düşük maliyetli katman 2’lere geçmesi nedeniyle Ağustos ve Eylül aylarında Ethereum katman-1 ücretlerinde önemli bir çöküşe sebep oldu.
Cardano, NEAR ve Diğer Önemli Projeler
Cardano’nun Chang hard fork’u 1 Eylül’de uygulandı ve ağa onchain, merkezi olmayan yönetişim kazandırdı. Bu güncelleme, Cardano’nun yerel para birimi olan ADA’nın tüm sahiplerinin oylama sürecine katılmasını sağlamanın yanı sıra, layer-1 zincirinin gelecekteki yönünü belirlemesine olanak tanıdı. Öte yandan, yapay zekayı merkezsizleştirmeye odaklanan Near Protocol, Ağustos ayında Nightshade 2.0 güncellemesini gerçekleştirerek ağ mimarisini değiştirdi. Nightshade 2.0’ın hayata geçmesinin ardından, protokolün yerel varlığı NEAR bir ay içinde %50 değer kazandı.
9 Aralık’ta Movement Network Foundation, Ethereum ağındaki işlemleri gerçekleştirmek amacıyla Move Sanal Makinesi kullanan bir Ethereum ölçeklendirme çözümü olan Movement mainnet’ini ve MOVE token’ını piyasaya sürdü. Ayrıca, Oracle ağı Chainlink, Nisan 2024’te Çapraz Zincir Birlikte Çalışabilirlik Protokolü (CCIP) yayınlayarak, farklı blockchain ekosistemleri arasında tokenlerin çapraz zincir transferlerini ve akıllı sözleşme iletişimini kolaylaştırmayı hedefliyor.
Son olarak, Bitcoin için bir layer-2 ölçeklendirme çözümü olan Stacks, 9 Ekim’de bir hard fork aracılığıyla Nakamoto yükseltmesini tamamladı. Bu güncelleme, %100 Bitcoin kesinliği getirdi ve ağ verimini artırdı. Güncelleme sonrası blok üretimi, madenci seçimlerinde belirlenmeye son vererek, blokların artık sabit aralıklarla üretilmesini sağladı.
